De wereld is in paniek. In het FD, de krant waarvan je misschien verwacht dat die hier juist niet over schrijft, kom ik in twee dagen tijd negen koppen tegen die er toch over gaan, het Corona virus. “Private equity vreest nu Corona en conjunctuur” en “Coronavirus raakt bedrijfsobligaties, markt op slot en risico opslagen hoger”. Ik verloor zelf in enkele dagen € 4.500 (and counting…) in de beleggingsportefeuille. En nu we zelfs met live-blogs op de hoogte worden gehouden staat het voor mij vast: we worden gek gemaakt. Nu zelfs over een griepje, vergeef me de onderschatting , ik doe het bewust.
Of is de berichtgeving een nieuwe onvermijdelijke realiteit?
Er was een tijd dat de mensheid geloofde dat de sterren hun lot bepaalden en hun toekomst voorspelden. De oude Babyloniërs keken naar de sterren als hulp voor een beslissing. Een tijdperk van weleer, van duizenden jaren. Hoewel: de hedendaagse astroloog doet het nog!
Even later: het jodendom het christendom, de islam en wat al niet meer. De Bijbel en de Koran vertellen de volledige waarheid. En de mens, de rabbi, de priester of de imam interpreteert. In onze hedendaagse wereld nog iets van alledag, als hulp voor een beslissing.
Het humanisme kwam op en de mens werd als bron centraal gesteld, de mens als superwezen bevat alle wijsheid. We bevinden ons er middenin. Is onze redenering niet: “doe wat goed voelt” en “beslis wat jij denkt dat je moet doen”, een wat simplistische benadering. De hulp voor een beslissing zit in onszelf. Wij zijn namelijk het product van een ontwikkeling van miljoenen jaren, de evolutie heeft er lang aan gesleuteld, het heeft vele natuurlijke selecties doorstaan.
Dataïsme
Je zou in het bovenstaande het boek “Homo Deus” van Yuval Noah Harari kunnen herkennen en inderdaad is dat mijn inspiratie. Zijn opvallende benadering dat de mens ook niet meer is dan de algoritmes gebaseerd op onze chemische samenstelling, brengt ons wat hem betreft naar het tijdperk van dataïsme. De mens denkt een vrije wil te hebben, zijn keuze is gebaseerd op zijn verlangen maar hoe ontstaat dan zijn verlangen? Een product van het algoritme van onze chemische stofjes? Een discussie waard.
Het dataïsme. De mens ontwikkelt in razend tempo slimme algoritmes op basis van data, maar als we zélf ook zo’n product zijn, zou het dan niet kunnen ontstaan dat de door ons gebouwde externe algoritmes het uiteindelijk winnen van onszelf. Natuurlijk, we creëren het zelf maar kunstmatige intelligentie, machine learning en neurale netwerken zouden in staat kunnen zijn om de gebouwde algoritmes uiteindelijk superieur aan onszelf te maken. Het Internet der Dingen dat uitgroeit tot iets dat machtiger is dan wijzelf. Het dataïsme als hulp voor een beslissing?
Bewustzijn en intelligentie
Harari heeft het over de splitsing van bewustzijn en intelligentie, twee dingen die nu in de mens verenigd zijn maar waarbij de (superieure) intelligentie steeds meer buiten onszelf komt te liggen. Maken we de overgang van Deocentrisch (die Bijbel, de religie) via Homocentrisch (het huidige Humanisme) naar Datacentrisch? En in hoeverre is dat eigenlijk vandaag al herkenbaar?
Het is toch al het gesprek van de dag, het praten over de grote dataverzamelaars Google, Facebook en andere mastodonten. We spreken over privacybelangen, maar eigenlijk doen we niets liever dan deelnemen aan die grote datastroom. We delen veel informatie met elkaar, mijn foto’s zijn ook voor jou en hoe leuk is het om likes te zien op jouw bericht. De vrijheid van informatiestromen neemt stormenderhand toe, niemand onttrekt zich daaraan en we vinden het leuk, we zoeken het op. Iedereen is verbonden met elkaar, althans technologisch gezien.
En als we zelf ook een algoritme zijn….?
Het is al bezig.
Onlangs kreeg mijn auto een software update. De automatische ruitenwisserstand maakt gebruik van een “deep neural network”, is zelf lerend geworden en gebaseerd op kennis door één miljoen beelden van waterdruppels op de voorruit, dus data uitwisselingen van andere gebruikers van een dergelijke auto. En ook: in het autopilot-gedrag herken ik veranderingen zonder dat er een update is geweest, zelf lerend dus.
Voor mij staat het vast dat, hoewel de mens bouwer is van die intelligentie, het mogelijk zal zijn dat dit groter wordt dan dat we zelf zijn. Een intelligentie die virtuele wezens creëert en onze functie als mens steeds verder uitholt. Misschien klinkt dit vooralsnog heel ongeloofwaardig maar bedenk dat we ook bedrijven hebben gecreëerd die erg zijn gaan lijken op wezens, we noemen ze zelfs personen, rechtspersonen. Ooit onvoorstelbaar. De stap naar virtuele wezens op basis van een eigen intelligentie is misschien niet meer zo groot. Of in ieder geval voorstelbaar. Voor mij zeker.
Waar ligt de macht?
Het is al bezig. We bevinden ons al in een wereld waarin “datawijsheid” en datastromen machtiger en vooral sneller zijn dan politieke of staatkundige ontwikkelingen. We mogen ons al de vraag gaan stellen waar de echte macht ligt.
En dan zijn we wat mij betreft terug bij het Corona virus, of liever gezegd de vrijheid van informatiestromen die veroorzaakt dat de wereld en de beurzen in enkele dagen tijd op zijn kop staan, omdat ergens op een markt in China een virus is overgesprongen. Waardoor is dat proces en de snelheid ervan gestuurd?
Een nieuwe realiteit, we delen toch alles met elkaar! Het dataïsme is die nieuwe realiteit.
Ik wens je een goede overdenking van dit alles.
En lees vooral “Homo Sapiens” en “Homo Deus” van Yuval Noah Harari. Daar komt namelijk mijn wijsheid nu vandaan, misschien ook iets groter dan ik zelf?
Groet
Jan