Ik lijk op mijn moeder.
Ik heb haar nooit verteld hoe blij ik daar mee ben en nu is dat te laat. Ze zag altijd het goede in andere mensen, niet dat ze dat uitsprak maar ik wéét het gewoon. Naïviteit, onnozelheid of geen realistische blik op een boze wereld? “Nee, hoor mam”.
Dat ik hierin op jou lijk is niet van vandaag of gisteren. Ik wist het altijd al maar sprak het nooit zo uit, het is mijn kijk op de dingen. Toen ik onlangs het boek las van Rutger Bregman “De meeste mensen deugen” kreeg ik zo’n enorme bevestiging, ik móet er over vertellen. Had ik die bevestiging misschien nodig? Ja, want sla de krant open en de ellende vliegt je om de oren. Hoezo dan het goede zien? Die wolf hou je even tegoed trouwens.
Onze evolutie
Wie komen we tegen als we in onze eigen evolutie teruggaan? Vinden we dan een van nature goed wezen of is het zo dat we als dier egoïstisch, barbaars en slecht zijn, maar weten we dat, de meeste althans, keurig te verbergen onder een heel dun laagje beschaving, cultuur en opvoeding, Bregman heeft het over de zogenaamde “vernistheorie”. Als het laagje wegvalt is ons gedrag niet zo best, voorbeelden te over, zou je zeggen. Als oermens waren we gefocust op dát wat ons bedreigde, dat was ook nodig om in leven te blijven, veel gevaren in de natuur. Maar de evolutie heeft die focus eigenlijk nooit opgelost, onze aandacht voor negatieve berichten wordt hierdoor verklaard. Een open deur misschien, maar oh zo waar.
Slecht nieuws
De schrijver is heel erg duidelijk in zijn boek. We worden overspoeld met nieuws, een ware drug, we turen vele malen per dag op het laatste nieuws, willen niks missen. En al dat nieuws is ……negatief.
Ik heb hier al heel lang mijn gedachten over, twee dingen vraag ik me steeds af:
Ten eerste: Is het waar wat ik lees, zijn de feiten gecheckt?
Nog veel belangrijker is de tweede vraag: In welke máte is het waar, geef me het perspectief a.u.b.?
Veel van wat we lezen is vertekend, half of soms niet waar en zoals gezegd slecht nieuws. Want goed nieuws verkoopt niet, we hebben evolutionair gezien aandacht voor slecht nieuws. En dan Google en Facebook en wat al niet meer, klikgedrag verraadt jouw aandacht dus nog wat meer van het kwade graag, de adverteerders zijn er mee gebaat. Begrijp me goed: de meeste mensen deugen, ook het journaille. Maar toch……..wat is hun focus? Mijn overtuiging ken je.
Nocebo
Wat doet dat met ons? Voor mij is het duidelijk, we krijgen een verwrongen beeld van een verdorven wereld voorgespiegeld. We zijn en worden getraind om het slechte te zien, het negatieve, de gevaren. Ik las over het nocebo effect, het tegengestelde van placebo, de pil waarvan je denkt beter te worden kan ook de pil zijn waarvan je ziek zou kunnen worden.
Wat doet slecht nieuws met ons?
Wat we geloven is wat we worden.
Wat je aandacht geeft groeit.
Wat we zoeken is wat we vinden.
Wat we voorspellen is wat er gebeurt.
Maar hoe kun je nou ontkennen dat bepaalde feiten niet waar zijn? Is Floyd dan niet om het leven gekomen? Is er geen corona-crisis? Bestaat Trump dan niet? Ik kan er natuurlijk niet omheen, maar het gaat om het verwrongen beeld van de werkelijkheid. Als 1% fout is en 99% goed, waarom spreekt iedereen dan over die 1%? Maar oh wee, als je dit te berde brengt, je wordt met voorbeelden dat het toch slecht is om de oren geslagen. Ik ontken het ook niet, maar het gaat om perspectief mensen, het totaalbeeld, in welke mate is het waar? Hoe moet je ernaar kijken? Hoe ga je er mee om?
Wij denken dat terrorisme een groeiende dreiging is, niemand zal dat ontkennen, toch? Maar de werkelijkheid is dat het sinds veel decennia niet zo laag is geweest, sterk afgenomen. Verbaasd? Kijk, dat is wat ik bedoel met een focus op negativiteit en perspectief missen. Ja natuurlijk, er is terrorisme en het is verschrikkelijk.
Goed nieuws
“De meeste mensen deugen” is een boek dat je zal verbazen. Vol met voorbeelden waar de kijk op dingen, de collectieve herinneringen van de mens tot een vaak negatief beeld of uitleg hebben geleid, maar waar bij nader inzien én na onderzoek een volledig omgekeerd positief beeld bestaat. Onthutsend, maar eigenlijk enorm positief. Het goede van de mens!
In het begin van de corono crisis deed ik een experiment. Ik sloot me enkele weken af van ieder nieuwsbericht, geen krant, geen t.v., geen radio. Ach, misschien is het verstoppertje spelen, maar het was heerlijk. Doe het ook eens!
Een bekende parabel
Een grootvader zei eens tegen zijn kleinzoon: “er speelt zich een gevecht in mij af, een strijd tussen twee wolven. De ene is slecht, boos, hebzuchtig, jaloers, arrogant en laf. De andere is goed, hij is rustig, liefdevol, bescheiden, gul, eerlijk en betrouwbaar. Deze wolven vechten ook in jou en ieder ander persoon”.
De jongen dacht even na en zei toen: “welke wolf zal winnen?”
De oude man glimlachte.
“De wolf die jij voedt”
“Bedankt mam, dat ik zo op jou lijk”.
Jan