06.00 Uur in de morgen. Je rent naar de trein en bedient de knop met het groene lichtrandje, de deur bonkt open en net op tijd zit jij op je vaste plek, alleen in de coupé. Naast je een leeg perron en een andere lege trein als buur. Jouw trein vertrekt maar plotseling heb je een rare gewaarwording. De bank op het perron staat stil. Ah ja, de andere trein rijdt, jij niet. Wie kent dit niet, zo’n illusiemomentje. Ik reisde zo 15 maanden lang naar mijn opdracht bij Campina en heb ervaring in die Eisenbahnscheinbewegung.
Ik vind het een geweldig mooi woord en schreef het lang geleden al eens op, geen idee waar ik het tegenkwam. Het legt zichzelf min of meer uit maar heeft tegelijkertijd toch de uitleg van zojuist nodig. Ik zag het als een metafoor en wilde het bewaren, maar nu lag het al lang digitaal te roesten. Een metafoor voor…… ja, voor wat eigenlijk? Ik kwam er niet op. Tót ik deze week plotseling anders dacht. Aan onze eigen ervaring van een Eisenbahnscheinbewegung, nu bijna vier jaren geleden. Een niet prettige reiservaring en dit verhaal is een opvolger van mijn vorige Zou Ovsje zich de dag nog herinneren?
Peking Express
Het was dezelfde reis, een kleine week later. De trein vanuit het Siberische Oelan-Oede, in feite de Peking Express, waarbij wij dan op de eerste halte uitstapten in Ulaanbaatar in Mongolië, aankomst daar op een zondagochtend om 07.00 uur bij een temperatuur van min -5, twaalf uur later. Het schema is er duidelijk(?) over.
Vertrekken
En wel op zaterdagavond. Die enorm stoere robuuste Chinese trein maakt indruk en rijdt tergend langzaam het station binnen, het zware dieselgeluid, de ijzer- en oliegeuren, het dreunen onder je voeten. De NS Intercities zijn er gele plastic lego-treintjes bij. Ingericht met privé coupés, een ouderwetse statige luxe en personeel in een strak pak. Communicatie: onmogelijk. Het water in de samovar werd verwarmd met kolenstook!! Weinig passagiers, best wel fijn want zo’n bakbeest van een trein is sowieso al geen stiltecoupé.
De grensovergang
We hadden al een dag/nacht of zes treinen achter de rug, in etappes weliswaar, dus we kenden het klappen van de zweep tijdens zo’n lange treinreis. Ook nu waren we voorbereid, de grensovergang zou een paar uren tijd kosten, rond middernacht. Rusland uit, je staat stil en er gebeurt een hele tijd niets. Maar dan. Twee enorme honden komen je bespringen, ik overdrijf niet, ze willen al snuffelend iets vinden. Een tijd later, enkele als militairen uitziende lui met zaklampen stormen binnen en werkelijk alles in de coupé wordt omgedraaid, opgetild, leeggeschud, onder- en achtergekeken inclusief onze bagage. Er wordt niet gelachen. Volgende stap, twee van diezelfde gasten voor je paspoort. Zo’n onzinnig briefje moet je dan invullen: je weet wel waarvoor je altijd je niet te onthouden paspoortnummer moet opzoeken. Er wordt weer niet gelachen en het paspoort….. wordt zonder uitleg meegenomen, ik zag ze op het perron weglopen met onze paspoorten. Aj, dat voelt zeer onprettig maar wat moet je? Ik ging eens vragen in de coupé naast ons, een man en vrouw, ook verdwaald maar dan vanuit Israel. Ook hun paspoort was weg en met die kleine geruststelling ging ik terug naar mijn plek.
Een nachtmerrie?
Maar toen, misschien een kwartier later. Iedere geruststelling naar de knoppen door een nachtmerrie gevoel. De trein vertrok! Hé, ho, dit kan niet waar zijn. In een lichte paniektoestand rende ik twee treinstellen door op zoek naar die strakke pakken. Israeliers voorbij, het ging om onze paspoorten. Help, wat gebeurt er? Het woord paspoort blijkt dan toch alle talen te overstijgen of ik vertoonde de voor hen bekende paniek van een onnozele reiziger. Hun geruststelling, dat kan ook zonder woorden, werkte half maar even later viel het kwartje (de kopeke dan). Naar schatting 4 of 5 kilometer verder stopte de trein en reed teruguit, achteruit bereikten we weer het station. Vervolgens herhaalde zich dat vooruit en achteruit zich nog een paar keer. Rangeren heet dat. Wij doen dat met de loc, zij met de hele trein. Ook goed. Het paspoort werd keurig terugbezorgd, zonder lach.
Een rimpel
Het paniekgevoel van die vertrekkende trein zonder je paspoort op zak te hebben ben ik niet kwijt. De onwetendheid van dat rangeren was in feite de Eisenbahnscheinbewegung. Toch niet zo goed voorbereid zou je kunnen zeggen. Hoewel: dat het gehele spel van honden, zaklampen en paspoort controleren zich herhaalde bij de Mongoolse grens was dan weer geen verrassing. Achteraf bezien, een rimpel in een indrukwekkende reis. Vanuit Ulaanbaatar zo’n 5 á 6.000 kilometer over de, meestal, zandsporen door een immens indrukwekkend gebied samen met chauffeur en gids. Wat een reis.
De groeten
Ik zie nóg in het donker van de nacht vanuit onze langzaam rijdende vertrekkende trein, voorbij die Eisenbahnscheinbewegung nu en volledig op mijn gemak, de twee Russische militairen langs het spoor staan. Recht overeind, saluerend, hand aan de pet, de trein groetend. Best wel indrukwekkend.
Het was een laatste groet uit Rusland.
Ik ga er nooit meer naar toe.